Nadir Görülen Bir Tıbbi Durum: Sürekli Cinsel Uyarılma Sendromu (PGAD) Hakkında Bilmeniz Gerekenler

Sürekli Cinsel Uyarılma Sendromu (Persistent Genital Arousal Disorder - PGAD), bireylerin cinsel istek duymamalarına rağmen istemsiz, sürekli ve rahatsız edici bir genital uyarılma hali yaşamalarıyla karakterize edilen, nadir görülen ve yaşam kalitesini ciddi ölçüde düşüren bir tıbbi tablodur. Bu durumun tanınması ve anlaşılması son yıllarda artmış, ancak hâlâ pek çok yanlış bilgi ve varsayım dolaşımda. Uzman doktorların akademik ve klinik çalışmaları, bu sendromun psikolojik bir durumdan ziyade çoğunlukla nörolojik ve vasküler (damarsal) nedenlere dayandığını gösteriyor.

PGAD, ilk kez 2001 yılında Sandra Leiblum tarafından "Persistent Sexual Arousal Syndrome (PSAS)" adıyla tanımlanmıştır. Başlangıçta psikolojik bir bozukluk olarak ele alınsa da, ilerleyen araştırmalar nörolojik alt yapıyı işaret etti. Uzmanlar, bu durumun, istemsiz kasılmalara neden olan huzursuz bacak sendromu (Restless Legs Syndrome - RLS) gibi nörolojik hareket bozukluklarıyla bazı ortak özellikler taşıdığını tespit etti. Nitekim, son tıbbi terminolojide, cinsel istekle ilişkilendirilme yanlışını gidermek amacıyla, Sürekli Genital Uyarılma Bozukluğu (Persistent Genital Arousal Disorder - PGAD) olarak yeniden adlandırıldı.

Klinik kaynaklara göre, PGAD bir kişinin sürekli cinsel uyarılma sendromu yaşıyor olması, sürekli orgazm halinde olduğu anlamına gelmez; daha çok genital bölgede rahatsız edici bir dolgunluk, zonklama veya uyarılmışlık hissi yaşanmasıdır. Bu his genellikle saatlerce, hatta günlerce sürebilir ve günlük aktiviteleri, uyku düzenini ve sosyal yaşamı imkansız kılacak derecede şiddetli olabilir. Bu sendroma sahip bireyler genellikle büyük bir utanç ve sıkıntı (distres) duymaktadırlar.

Uzmanlar, PGAD'nin potansiyel nedenlerini üç ana başlıkta topluyorlar:

Nörolojik Nedenler: Omurga ve pelvik bölgedeki sinirlerin sıkışması, tahrişi veya hasarı (örneğin Tarlov kistleri veya pudendal sinir sıkışması gibi durumlar).

Vasküler (Damarsal) Nedenler: Genital bölgedeki toplardamarlarda kanın göllenmesi (venöz konjesyon) veya arteriovenöz malformasyonlar (AVM), yani atardamar ve toplardamarlar arasındaki anormal bağlantılar.

Farmakolojik Nedenler: Özellikle bazı antidepresanların (örneğin seçici serotonin geri alım inhibitörleri - SSRI'lar) bırakılmasıyla ortaya çıkan geçici veya kalıcı yan etkiler.

Tedavi, altta yatan nedene yönelik multidisipliner (çoklu uzmanlık gerektiren) bir yaklaşımı gerektirir. Sinir blokajları, fizik tedavi, pelvik taban rehabilitasyonu ve bazen de cerrahi müdahaleler (özellikle sinir sıkışması varsa) güncel tedavi yöntemleri arasındadır. Gelişmeleri medihaber.com'u takip ve sosyal medya hesaplarını takip ederek güncel bilgilere ulaşabilirsiniz.

Bu nadir durum hakkında pek çok haber ve sosyal medya paylaşımında yer alan, ancak klinik olarak yanlış olduğu kanıtlanmış bazı iddialar bulunmaktadır. En yaygın yanlış kanı, PGAD'nin sadece yüksek libido (cinsel istek) veya aşırı cinsel düşkünlük olduğu yönündeki düşüncedir. Tıbbi veriler, durumun tamamen istemsiz ve kontrol edilemez olduğunu, cinsel arzu ile doğrudan ilişkili olmadığını netleştirmiştir. Sürekli cinsel uyarılma sendromu tedavisi arayan bireylerin, cinsel istekten bağımsız olarak fiziksel bir rahatsızlık yaşadığı artık kesinleşmiştir. Bir diğer yaygın yanılgı ise, sendromun tamamen psikolojik olduğu veya bir kişinin dikkat çekmek için uydurduğu varsayımıdır. Bu iddialar, bilimsel verilerle çelişmektedir. Uzmanlar, bu durumu yaşayan kişilerin yaşadığı sıkıntının fiziksel kökenli olduğunu vurgulamakta ve psikolojik desteğin ancak ikincil bir sonuç olan anksiyete (kaygı) ve depresyonun yönetimi için gerekli olduğunu belirtmektedirler. Özellikle sürekli cinsel uyarılma sendromu neden olur sorusunun cevabı ağırlıklı olarak biyolojiktir.

Bu sendromun yarattığı utanç ve yanlış anlaşılma, hastaların doktora başvurmasını zorlaştıran en büyük engeldir. Pek çok hasta, durumlarının ciddiyetini anlatmakta veya ciddiye alınmakta güçlük çekmektedir. Ancak son yıllarda bu konuda yapılan farkındalık çalışmaları, hem hekimlerin hem de toplumun bu zorlayıcı tabloya karşı empati (duygu paylaşımı) geliştirmesine yardımcı olmuştur. PGAD, bireyin hayatını kâbusa çevirebilen, fiziksel kökenli, ciddi bir tıbbi durumdur ve profesyonel yardım gerektirir. PGAD belirtileri nelerdir sorusuyla başvuran hastaların doğru tanı alması, yaşam kalitelerini geri kazanmaları için kritik önem taşımaktadır. Ayrıca sürekli cinsel uyarılma sendromu erkek bireylerde de görülebilir; bu durumun yalnızca kadınlara özgü olduğu yanılgısı da doğru değildir.

Geçtiğimiz çeyrek dönemde, özellikle nöroloji ve üroloji alanında çalışan bir grup uluslararası araştırmacı, PGAD vakalarının etiyolojisine (hastalığın kökenine) dair önemli bulgular yayımladı. Bu çalışmalar, pelvik bölgenin manyetik rezonans görüntüleme (MRG) taramalarında, sürekli cinsel uyarılma sendromu tanısı konan bazı hastalarda pudendal sinir (genital bölge ve pelvik taban kaslarını besleyen ana sinir) çevresindeki anatomik anormallikleri veya kistleri daha yüksek oranda saptadılar. Bu da sendromun psikiyatrik bir bozukluk olmaktan çok, nörolojik veya anatomik bir baskılanma (kompresyon) sonucu ortaya çıktığı tezini güçlendirdi. Bu bulgularla beraber, sürekli uyarılma sendromu yaşayan hastalar için fizyolojik (bedensel) temelli yeni tedavi protokolleri geliştirilmeye başlanmıştır. Tıbbi kaynakların dikkat çektiği bir diğer husus ise, tanının konulmasında detaylı bir nörolojik muayenenin ve hassas görüntüleme tekniklerinin ne kadar elzem olduğudur.

Sağlık alanında hizmet veren bir merkezin uzmanları, PGAD’nin, yani Sürekli Genital Uyarılma Bozukluğu’nun teşhis ve tedavisine yönelik klinik rehberlerin güncellenmesi çağrısında bulundu. Nadir görülen bu durumun, hastalar için oluşturduğu duygusal ve fiziksel yükün altını çizen uzmanlar, birinci basamak hekimlerinin (aile hekimleri gibi) bu sendrom hakkında daha kapsamlı eğitim alması gerektiğini vurguladı. Uzman görüşleri, doğru tanı ve etkin tedavi için, hastaların multidisipliner kliniklerce (nörolog, ürolog/jinekolog ve ağrı uzmanının birlikte çalıştığı birimler) değerlendirilmesinin zorunluluk arz ettiğini ortaya koyuyor.

Bu alandaki bilimsel ilerlemeler, daha önceleri psikolojik bir gizem olarak görülen bu rahatsızlığın, artık somut fizyolojik mekanizmalar üzerinden anlaşıldığını gösteriyor. PGAD’nin sinir sıkışması gibi anatomik sorunlardan kaynaklanabildiği bilgisinin yaygınlaşması, hastalara ümit veren ve tedaviye erişimlerini kolaylaştıran bir gelişme olarak kayda geçmiştir.