Son yıllarda adını sıkça duyduğumuz, belki de kan tahlillerimizde gördüğümüz bir kavram: devitaminizasyon (D vitamini eksikliği). Bu durum, pek çok kişinin düşündüğünden çok daha yaygın bir sağlık sorunu. Basit bir takviyeyle çözülebilir gibi görünse de, aslında vücutta sessizce ilerleyen büyük bir tehlike barındırıyor. Acaba gerçekten ihtiyacımız olan güneş ışığını yeterince alıyor muyuz? Yoksa modern yaşam tarzı bizi bu hayati kaynaktan gittikçe uzaklaştırıyor mu?
Halk arasında genellikle kemik sağlığıyla ilişkilendirilen bu eksiklik, aslında bağışıklık sistemimizden (savunma mekanizmamız) kalp sağlığına kadar geniş bir yelpazeyi etkiliyor. Özellikle kapalı mekanlarda daha fazla zaman geçirme eğilimi, bu tablonun daha da kötüleşmesine yol açtı. Şöyle bir düşünün: Sabah evden çıkıp akşama kadar ofiste çalışan biri, yazın kısa bir tatil haricinde güneşi ne kadar görebiliyor? İşte tam bu noktada, uzmanlar D vitamini takviyesinin önemini sürekli vurguluyor.
Tarihsel kayıtlara bakılırsa, bu eksikliğin fark edilmesi çok eskilere dayanıyor. Güneşin şifası, kadim uygarlıklardan beri biliniyordu. Ancak modern tıp, 20. yüzyılın başlarında, D vitamininin vücuttaki rolünü tam olarak anlamaya başladı. O dönemlerde özellikle kentleşmenin yoğunlaştığı yerlerde çocuklarda raşitizm (kemiklerde yumuşama ve eğrilme) vakaları artınca, araştırmacılar bu "güneş faktörünü" mercek altına almışlardı. O günlerden bu günlere çok şey değişti ama sorunun kendisi, sadece maske takıp isim değiştirdi.
Peki, bu durum neden bu kadar sinsi ilerliyor? Semptomlar (belirtiler) çoğu zaman yorgunluk, halsizlik, eklem ağrısı gibi genel şikâyetlerle karıştığı için, kimse aklına hemen D vitamini eksikliğini getirmiyor. Öyle ki, kişi aylarca süren bir yorgunlukla yaşayabilir. Bir de kas kuvvetinde azalma, sık enfeksiyon kapma (hastalıklara daha çabuk yakalanma) gibi detaylar var. Hatta bazı araştırmalar, düşük D vitamini seviyelerinin kronik ağrı sendromlarıyla bağlantılı olabileceğini gösteriyor. Fakat tüm veriler %100 kesin bir sonuç vermiyor, her bireyin metabolizması farklı çalışıyor ne de olsa.
Devitaminizasyonun teşhisi kanda 25-hidroksi D vitamini (25(OH)D) seviyesine bakılarak konulur. Bu kritik seviye, çoğu laboratuvar için 20 ng/mL'nin altı demektir. Ancak ideal seviyenin neresi olduğu konusunda doktorlar arasında bile hafif farklılıklar var. Kimi 30'un üstünü ister, kimi 50'yi hedefler. Tedavi ise genellikle basit: oral yolla alınan takviyeler (ağızdan hap ya da damla) veya ciddi vakalarda enjeksiyonlar. Unutmamak lazım, gereğinden fazla D vitamini almak da toksik (zehirleyici) etki yaratabilir, bu yüzden doz ayarlaması çok önemli.
Şu anki tahminlere göre, dünya genelinde milyarlarca insan bu sorunu yaşıyor. Bazı bölgelerde bu oran %80'lere ulaşmış durumda. Gerçekten şaşırtıcı! Gelişmiş ülkelerde bile, özellikle kış aylarında veya az güneş gören coğrafyalarda bu oran çok yüksek. Bu durum, sağlık sistemleri üzerinde de ciddi bir yük oluşturuyor. Ne zaman kan tahlili yaptırsanız, doktorunuz mutlaka bu seviyeye bakacaktır.
Her ne kadar bu sorun yaygın olsa da, basit yaşam tarzı değişiklikleriyle önlenebilir. Günde 15-20 dakika uygun saatlerde güneşe çıkmak (koruyucu kremsiz, tabii ki güneşin yakıcı olmadığı zamanlarda) ve somon, ton balığı, yumurta sarısı gibi D vitamini açısından zengin gıdaları tüketmek başlangıç için iyi adımlar. Unutmayalım ki, sağlıklı kemikler, güçlü bağışıklık sistemi ve genel refahımız için bu küçük "güneş hormonu" hayati önem taşıyor. Umut var; çünkü farkındalık arttıkça, bu sessiz tehlikeyle başa çıkmak da kolaylaşacak. Bu konuda daha fazla bilgiye ve gelişmelere ulaşmak isterseniz, Gelişmeleri medihaber.com'u takip ve sosyal medya hesaplarını takip ederek güncel bilgilere ulaşabilirsiniz.