Lima sendromu, yaşanan bir rehine krizi sonrasında teşhis edilmiş olan psikolojik problem olarak bilinir. 1996 senesinde Lima'da birçok kişi rehin alınmıştır. İlerleyen süreçte rehineler ile aralarında iyi bir iletişim başlar ve yakın ilişkiler kurulur. Bu olayın neticesinde ise rehineler serbest bırakılır. Bu nedenle hastalığın ismi Lima sendromu olarak kabul edilir.
Psikolojik sendromlar arasında yer alan bu hastalık, kişinin zarar verme isteğinin azalmasını ve aslında zarar vermek istediği kişi ile bağ kurmasına neden olur. Stockholm sendromu ile benzerliği de bu noktada ortaya çıkar. Stockholm sendromu yaşayan kişiler, kendilerini rehin alan ya da kendilerine zarar vermek isteyen kişiler ile bağ kurar.
Lima Sendromu BelirtileriLima sendromu belirtileri hemen ortaya çıkmaz. Failin, kurban ile bağ kurmaya başlamasından sonra bu belirtiler görülür. Kişinin empati duygusu ve farklı duyguları devreye girer. Fail ile kurbanın bir süre aynı ortamda bulunması ve iletişim içerisinde olması gerekir. Böylelikle belirtiler ortaya çıkar. Lima sendromu belirtileri arasında şu maddeler yer alır:
Empati geliştirmeEmpati geliştirme, bu sendromun en sık görülen belirtisidir. Kişi, rehin aldığı ya da zarar vermek istediği kişi ile aynı ortamda bulundukça iletişim gerçekleşir. Bu iletişim, bir süre sonra ise kişiye empati duyma aşamasının ortaya çıkmasını sağlar. Kişinin empati duygusunun ortaya çıkması, Lima sendromu belirtisi olarak kabul edilir. Kişi, mağdur olan kişinin ihtiyaçlarını merak eder ve bu ihtiyaçların giderilmesini sağlar.
Rehineye karşı duygusal yakınlıkRehineye karşı duygusal yakınlık oluşması, kişide Lima sendromunun olduğuna dair bir belirti olarak kabul edilir. Kişinin rehine psikolojisi daha net bir şekilde anlaşılır. Böylelikle kişinin durumunun farkına varılır ve duygusal yakınlık ortaya çıkar. Sohbet etme süreciyle birlikte kişinin hayat hikayesi dinlenir, kişi hakkında daha fazla bilgi sahibi olma isteği ortaya çıkar. İlerleyen süreçte ise kişinin zarar görmesini istememe duygusu ortaya çıkar. İleri derece belirtiler görülüyor ise kişiyi sürekli olarak koruma isteği de ortaya çıkabilir.
Suçlu-Mağdur arasındaki travmatik bağlanmaTravmatik bağlanma, sendromun en kritik belirtisidir. Bir süre sonra kişiye karşı güven duyulur, empati artış gösterir ve kişiye karşı ilgi artar. Bu ilgi ile birlikte hayatta kalma dürtüsü tetiklenir ve mağduru sürekli olarak koruma isteği ortaya çıkar. Yoğun stres nedeni ile bu durumun ortaya çıkması mümkündür. Farklı taraflardaki ya da karakterdeki iki kişi böylelikle birbirine bağlanmaya başlar. Kişi, zarar verme isteğinden arınmış hale gelir.
Kontrol ve otoritenin zayıflamasıFail ile rehine arasında bağlanma başladığı zaman, failin otoritesi zayıflar ve duygular kontrol edilemez hale gelir. Bu nedenle failin tehditkar yaklaşımı azalır, mağdur olan kişinin ihtiyaçlarına önem verilir ve ilerleyen süreçte kişinin özgür kalmasına izin verir. Böylelikle fail - mağdur durumu yavaş yavaş ortadan kalkar.
Lima Sendromu ve Stockholm Sendromu FarkıLima sendromunda fail, mağdur ile iletişim kurmaya başlar ve arada duygusal bağ oluşur. İlerleyen süreçlerde bu bağ derinleşir ve fail, mağdur kişiye empati duyar. Stockholm sendromu yaşayan kişilerde ise bu durum tam tersidir. Mağdur olan kişi fail ile bağ kurar.
Lima Sendromu ile İlişkili Psikolojik SüreçlerLima sendromu belirli bir psikolojik süreç ile gerçekleşir. Kişinin zihnindeki düşünceler karışmaya başlar ve duygu değişimi ortaya çıkar. Böylelikle sendromun belirtileri de yavaş yavaş ortaya çıkar. Kişi normalde empati kuramayan bir yapıda ise sendrom nedeni ile empati kurmaya başlar. Kişinin kötü yönlerinde değişimler meydana gelir ve bu kötü davranışları uygulamaktan kaçınmaya başlar. Lima sendromu ile ilişkili psikolojik süreçler şöyledir:
Travmatik bağlanmaFail ile mağdurun uzun süre boyunca aynı ortamda bulunması ve birbirleri ile sohbet edip bir şeyler paylaşması ile bağlanma durumu ortaya çıkar. Fakat bu sağlıklı bir bağlanma değildir. Travmatik bir durum yaşanırken kişilerin stres altında olması nedeni ile bağ kurulur. Bu bağlanma ile birlikte kişinin mağdura zarar verme yöneliminde de azalma meydana gelir.
Rehine psikolojisiRehine psikolojisi, kişinin ölüm korkusu ve hayatta kalma arzusu ile tetiklenir. Rehinenin zihni, zarar görmemek için kendisini korumaya çalışır. Failin kendisine zarar verme ihtimalinin azaltılabilmesi için rehine, faile karşı daha yumuşak bir şekilde yaklaşmaya başlar. Onu anladığını belli eden konuşmalar yapar ve ona göre davranır. Böylelikle failin kendisi ile bağ kurmasını sağlayarak kendisini korur.
Psikolojik savunma mekanizmalarıFailin mağdura karşı empati geliştirme süreci bu noktada başlar. Kişi, kendisine ve karşısındakine mantıklı açıklamalar yapma gereği duyar. Kendisinin doğru bir şey yaptığına inanılmasını ister. Fakat bu savunma mekanizması farklı bir şekilde de devreye girebilir. Bazı kişiler, kendilerini savunarak bu durumu yaşarken bazı kişiler ise karşısındakini savunabilir.
Lima Sendromu Tedavisi ve YönetimiLima sendromu tedavisi için öncelikle kişiye tanı konulması gerekir. Bu tanının konulabilmesi için fail ve mağdur ilişkisinin yaşanmış olması gerekir. Bu süreçte psikoterapi yöntemi ile kişinin tedavi sürecine başlanır. Bu terapi her iki taraf için de gereklidir. Yaşanan olay hem faili hem mağduru direkt olarak etkiler. Öncelikle bireysel terapi yöntemlerine başvurulur, daha sonrasında ise travma odaklı terapiler ile sürece devam edilir.
Yaşanan travma nedeni ile kişilerin uzun süre psikolojik destek alması gerekli olabilir. Duygusal farkındalık çalışmaları da bu süreçte oldukça önemlidir. Gerekli durumlarda grup terapilerine başvurulabilir. Hem fail hem de mağdur, yaşadığı olay esnasında ne hissettiğini ve hangi duygular ile hareket ettiklerini fark etmelidir.
Psikolojik tedavi sonrasında da kişilerin dönem dönem kontrole gitmesi gerekir. Düzenli takip gerektiren bir psikolojik problemdir. Kişilerde ptsd yani travma sonrası stres bozukluğu gibi problemler bu süreçte ortaya çıkabilir.
Lima Sendromu İle İlgili Sıkça Sorulan Sorular Lima Sendromu yaşayan kişilere nasıl yaklaşılır?Lima sendromu yaşan kişilere yargılamadan yaklaşmak gerekir. Kişi yargılanmak istemez ve ön yargılı olunması, kişinin kendisini daha kötü hissetmesine yol açar. Aynı zamanda kişiye anlayış göstermek, sabırlı davranmak ve onun psikolojik tedavi sürecini desteklemek gerekir.
Tedavi sürecinde hangi psikolojik destekler uygulanır?Lima sendromu tedavi sürecinde farklı psikolojik destek çalışmaları önerilir. Bu süreçte uygulanan psikolojik destek uygulamaları arasında; bilişsel davranışçı terapi, empati eğitimi, duygusal farkındalık çalışmaları, tssb ve psikoeğitim yer alır.